Gövde Teması: Elektrik Güvenliğinde Kritik Arıza Durumu

Gövde teması, elektrikli cihazların canlı (aktif) bölümleriyle iletken gövdesi arasında hatalı iletim oluşmasıdır. Bu durum, IEC 61140 ve TS HD 60364-4-41 standartlarında "Dolaylı Temas" olarak tanımlanır ve ciddi elektrik çarpması riski taşır.

1. Oluşum Mekanizması
Neden Örnek Senaryo Risk Seviyesi
Yalıtım Hatası Motor sargısının gövdeye değmesi Yüksek (230V AC)
Kablo Zedelenmesi Vidaların faz kablosunu delmesi Kritik (400V AC)
Nem/Korozyon Nemli ortamda terminal bozulması Orta
2. Tehlike Analizi
Dokunma Gerilimi:

U
d
o
k
=
I
h
a
t
a
×
R
t
o
p
r
a
k
U
dok
​
=I
hata
​
×R
toprak
​

50V üzeri: Ölümcül risk (IEC 60479-1)

Akım Yolu:
Gövde → İnsan vücudu → Toprak

3. Koruma Sistemleri
A) Temel Koruma Yöntemleri
Sistem Çalışma Prensibi Standart
Topraklama (TT) Kaçak akımı toprağa iletir IEC 60364-4-41
Sıfırlama (TN) Nötr iletkeni üzerinden kısa devre IEC 60364-4-413
RCD (30mA) 20-30ms'de devreyi keser IEC 61008
B) Ek Önlemler
Çift Yalıtım: (Class II ekipman)

SELV/PELV: ≤50V AC sistemler

Fiber Optik İzolasyon: Yüksek gerilimde

4. Tespit ve Müdahale
Arıza Belirtileri:

Metal gövdede karıncalanma

Kaçak akım rölesinin sık atması

Sigortaların nedensiz atması

Ölçüm Prosedürü:

Gövde-toprak gerilimi: ≤50V AC (IEC 61201)

Döngü direnci: ≤1Ω (TN sistemlerde)

Acil Müdahale:

Enerji kesme (LOTO)

Yalıtım direnci testi (≥1MΩ)

Hatalı bileşen değişimi

5. Örnek Vakalar ve Çözümler
Olay Tespit Alınan Önlem
Çamaşır makinesi çarpıyor Islak ortamda nötr-gövde teması 30mA RCD takviyesi + PE kontrol
Endüstriyel motor gövdesinde voltaj Sargı-gövde izolasyon hatası Motor yenileme + TN-S topraklama